De Grindadráp of walvisjacht op de Faeröer eilanden: traditie of noodzaak?

Ik sprak op de Faeröer eilanden met een visser. Vol trots vertelde hij me over de legendarische vangst van een tiental jaar geleden.

Die dag had hij met zijn maten meer dan tweehonderd walvissen geslacht. Zo trots hij me toe sprak, zo verbijsterd ik luisterde.
Het mopje: “Heb jij al eens walvis gegeten?” dat ik wilde maken, stak ik weer diep m’n broekzak in.

Walvisvangst op de Faeröer: traditie of noodzaak?

De walvisvangst is in landen zoals Japan, Noorwegen, IJsland en Denemarken een doodgewone legale praktijk. De Faeröer eilanden zijn een autonoom gebied van het koninkrijk Denemarken. Dit land behoort tot de meest vooruitstrevende landen qua duurzaam milieubeleid. En toch…
In deze autonome regio worden al vierhonderd jaar walvissen en dolfijnen gevangen en geslacht op de stranden. Er wordt vooral gejaagd op grienden, het grootste exemplaar van de dolfijnsoorten.

Op de Azoren is deze praktijk 5 jaar geleden officieel afgeschaft. Op de Faeröer is de Grindadráp nog steeds de normaalste zaak van de wereld, omwille van het voortzetten van de traditie gestart door de eerste eilandbewoners in de 16de eeuw. Het wordt zelfs als cultureel feest beschouwd.

Hoe gebeurt de walvisjacht?

Toen ik de visser vroeg hoe zo een slachtpartij in z’n werk ging, begon hij met details. Zodra een willekeurige schipper een groep walvissen spot, gaat de bal aan het rollen. Hij belt andere schippers en in no time wordt iedereen van de omliggende dorpen opgetrommeld. Ze mogen van de Faeröerse overheid hun gewone werk laten liggen om in de boot te springen. Zodra er een tiental boten achter een school grienden vaart, drijven ze hen in een baai naar het strand. Hier wachten tientallen mensen met harpoenen en messen. Ze snijden de nek van de walvis open en slepen hen daarna op het droge. De zee kleurt helemaal rood. Na de slachting wordt alles keurig verdeeld onder alle deelnemers van de jacht.

“Slachten van walvissen is bittere noodzaak”

Voor ik zou beginnen oordelen wilde ik nog wat dieper graven. Ik vroeg meneer de visser naar hun voedselproductie. Ze slachten dan wel en masse grienden en zeevogels, een alternatief hebben ze er niet.
“Wij kunnen geen groenten laten groeien. We kunnen hier enkel leven van vis. Verder is het land zo heuvelachtig en steil dat het zich niet leent om vele koeien of varkens te houden. Schapen zijn er in overvloed, maar dan heb je het ook wel gehad.”
De jacht blijkt dus niet alleen nationaal erfgoed en traditie, het is ook bittere noodzaak.

HIj vroeg me of het dan een oplossing is, mochten ze het al kunnen betalen, om alles te importeren. Wat verwacht je van ons? Laat ons toch walvisvlees eten. Ze verdienen er alleszins niet aan, want verkoop of handel van griend is verboden. Alles wordt keurig verdeeld en in de diepvriezer weggestoken.

Slachthuizen op het strand

Mijn vissersvriend verzekerde me echter dat iedereen op de Faeröer eilanden een ‘opleiding’ heeft gekregen hoe ze op de minst pijnlijke en meest efficiënte manier een walvis kunnen doden. Ik weet nog steeds niet goed wat ik van zijn geniepige grijns moet maken.
“Ben je zelf al eens in een kippenslachterij of varkensslachthuis geweest?” vroeg hij me. “Daar gaat het er minstens zo brutaal aan toe, en dat is geen probleem voor jullie?” Hij is er van overtuigd dat een koe of een kip in het gemiddelde slachthuis op het vasteland langer afziet, meer stress kent en brutaler behandeld wordt.
Misschien heeft hij hier een punt. We vinden het gruwelijk omdat we walvissen majestueuze beesten vinden. Maar ze slachten ze wel zelf. Met de hand. Terwijl wij ons pluimvee- en vleesindustrie goed achter slot en grendel verbergen, zodat de publieke opinie zich zeker niet te veel gaat bemoeien. Ook Pamela Anderson in Sea Shepherd truitje had niet meteen een antwoord klaar tijdens de persconferentie die de organisatie tijdens eens van hun interventies op de Faeröer gaf.

---

De keerzijde van het verhaal: het einde van de traditie?

Omdat ik me graag wilde verdiepen in het hoe en waarom van de Grindadráp, bekeek ik de heftige documentaire The Islands and the Whales van Mike Day. Een reportage die gaat over de jacht op walvissen en zeevogels (want die eten ze ook), maar vooral over de keerzijde van het consumeren ervan.
Dokter Pál Weihe onderzoekt al bij drie generaties Faeröers de gezondheidseffecten van walvisvlees- en blubber consumptie. Het kwikgehalte blijkt ongezond hoog bij mensen die walvisvlees eten. Het vlees zou volgens hem nooit verkocht en gegeten mogen worden omdat het vergiftigd is met kwik en PCB’s. Misschien is onze massale vervuiling van oceanen dan toch nog voor iets goed?

Het eten van dit vervuilde vlees leidt tot onder andere neurologische aandoeningen en verstoorde hersenontwikkeling. De Parkinson-gevallen zijn op de Faeröer tegenwoordig opvallend hoog. Jammer genoeg ontkennen de oudere generaties de medische rapporten en zijn ze niet meteen van plan de tradities te stoppen. Laten we hopen dat de jongere generatie wel open staat voor verandering..

Oh ja, die mop, voor wie ze nog niet kende: “Al eens walvis gegeten? Wel lekker, maar veel…”
Kwestie van de boel wat luchtig te houden, deze post is al triest genoeg.

Ik toon bewust geen afbeeldingen van de slachtpartijen. Maar wie toch graag een beeld wil vormen van hoe het er aan toe gaat kan Ricky Gervais zijn tweet bekijken – (niet voor gevoelige kijkers)

---

Walvissen spotten op de Azoren

In de Azoren hebben de walvisjagers het geweer van schouder gewisseld. In plaats van op de mooiste dieren ter wereld te jagen, helpen ze nu het toerisme om de walvissen te spotten. Je kan er hier meer over lezen:

Van Walvisjagers naar Free Willy op de Azoren

Meer weten over duurzaam reizen?

We maakten een handige checklist waarbij je onze tips voor duurzaam en ecologisch reizen kan bekijken. Misschien staat er wel iets tussen dat jij nog niet wist? Zo kunnen we toch met zijn allen onze voetafdruk een beetje indijken.