Terwijl de laatste bladeren zich laten vallen en de eerste sneeuw zijn opwachting in het land maakt, arriveer ik met mijn koffer in het station van Lucerne. Geen zomerse temperaturen meer en ook nog geen tijd om de ski’s boven te halen. Wat doe je in november in Zwitserland? Ik trok erop uit naar het Vierwoudstrekenmeer om het te ontdekken.
Luzern – een pareltje tussen water en bergen
Nog voor ik goed en wel besefte dat ik in Zwitserland was, stond Antonella (onze Frans-Zwitserse gids met een accent zo zacht als verse sneeuw) ons al op te wachten. “Welkom in Luzern,” glimlachte ze, terwijl ze met enthousiaste armgebaren de stad tot leven wekte. En geloof me: Luzern hoeft niet veel aanmoediging om indruk te maken.
We wandelen door smalle straatjes terwijl Antonella vertelt over eeuwenoude rivaliteiten: protestanten versus katholieken, Jezuïeten, tempeliers, Zwitserse huurlingen… Namen en verhalen die normaal wat stoffig klinken, maar hier voelt het alsof ze nog net om de hoek schuilen met een harnas aan en een geschiedenisboek in de hand.
Dan komen we aan bij het beeld dat iedereen kent, maar dat toch in je maag krimpt als je het in het echt ziet: de Leeuw van Luzern. Zwijgend, groots, met littekens die je niet hoeft te zoeken — en als je goed kijkt, zelfs de contour van een varken rond zijn lichaam. Volgens sommigen een stille sneer van de kunstenaar, die weinig sympathie had voor de huurlingen die stierven tijdens de Franse Revolutie. Een land van paradoxen, zoals Antonella het zo mooi zei:
“Zwitserland is een land van tegenpolen: moorden versus redden, het Rode Kruis versus de huurlingen.”
Niet veel later duiken we het Bourbaki Panorama in, een gigantisch schilderij dat je bijna opslokt. 112 meter aan verhaal, drama en hoop, geschilderd door iemand die het allemaal zelf meemaakte. Terwijl ik midden in het panorama sta, lijkt het alsof de kou van 1871 langs mijn wangen glijdt en ik even meeloop tussen de uitgeputte soldaten. Bizar hoe een doek van 10 meter hoog je helemaal kan teleporteren.
Wanneer de avond valt, wandelen we naar dé plek waar Luzern zijn magisch fotomomentje verstopt heeft: de Kapellbrücke. De houten balken kreunen zacht onder onze voeten, alsof ze verhalen vertellen van toen de brug nog samen met het Museggmauer deel uitmaakte van de verdediging van de stad. Boven ons hangen schilderijen die 650 jaar geschiedenis in snapshots vangen — sommige in reconstructie, slachtoffers van de brand in 1993, andere trots overeind. Een museum in de open lucht.
Verderop ligt de Spreuerbrücke, het jongere broertje met een iets donkerdere ziel. Hier vertellen de schilderijen geen vredige stadsverhalen, maar een volledige Danse Macabre. En toch is het warm wandelen, met de lichtjes van de stad die zich spiegelen in het water onder ons.
Luzern voelt in november anders dan in de zomermaanden: stiller, trager, dichter op de huid. De kleurrijke gevels lijken dan nog ouder, de bergen net iets dreigender, en de cafés net dat tikkeltje uitnodigender.
Perfect dus voor mijn favoriete omweg: een coffee tour.
Gewoon verdwalen tussen koffiebarretjes die elk hun eigen geur en ritueel hebben. Rokka werd al snel onze vaste stek. Gezellig mensenkijken en onze vingers opwarmen aan een dampend theetje.
Van de werkplaats naar de showroom
Waar we de avond ervoor nog de voeten onder tafel mochten schuiven bij Zur Werkstatt (de werkplaats), een unieke hotspot (en drager van het Swisstainable-label) die fine dining combineert met een interactieve workshopambiance. Zo ontvang je er bij aankomst jouw eigen ‘toolbox’ met alle benodigdheden voor jouw etentje en start je met een ‘build your own salad’ als voorgerecht.
Ter land, ter zee en in de lucht. In het Verkehrshaus Luzern (transportmuseum) ontdek je op interactieve manier de (Zwitserse) transportgeschiedenis, van de eerste treinen (toen nog getrokken door paarden) en piepkleine gondola’s tot de nieuwste ontwikkelingen. Je brengt er gerust een halve dag door terwijl je de meer dan 20.000 vierkante meter aan tentoonstellingen ontdekt.
Brunchen op het Vierwoudstrekenmeer
Als er één ding is dat je écht moet gedaan hebben, is het een boottocht op het Vierwoudstrekenmeer. En niet zomaar een boottocht, neenee, een brunchboottocht. Eten plus prachtige viewkes, wat wil een mens nog meer? (Oké, misschien een Zwitsers horloge, maar we moeten even realistisch blijven.) Het Vierwaldstättersee is een van de mooiste meren van Zwitserland (misschien zelfs van Europa), en dat is niet zonder reden. Van prachtige herfstkleuren tot besneeuwde bergtoppen en cozy chalets die de oevers bekleden, hier zie ik mezelf op mijne ouwe dag nog rondcruisen in mijn bootje.
Pilatus – onze (bijna) Golden Round Trip
Van het water naar de bergen: op dag twee van ons Zwitsers avontuur wachtte ons een ritje in de steilste cogwheel railway ter wereld. Een halfuur omhoog sjokken aan een gemiddeld hellingspercentage van 40%? Ik hoopte maar dat we niet achteruit zouden bollen. Mijn hoogtevrees terzijde word je beloond met adembenemende uitzichten: van bossen (met geitjes die even gedag komen zeggen) tot besneeuwde maanlandschappen hoog in de bergen.
Eenmaal aangekomen op Pilatus Kulm drong de geur van vettig frietvet mijn neus binnen. Ik voelde me meteen thuis. Net zoals een dozijn vogels die door de piepkleine sneeuwvlokjes cirkelden, hopend op een kruimeltje hier of daar. En terwijl het gejoel en de zoveelste fotosessie in de meest impressionante poses van ontelbare Chinese toeristen de achtergrond vulden (inclusief vlaggetjes, alsof de maanlanding zelf werd nagebootst), besefte ik dat je toch nooit ergens echt toeristenloos bent.
Het was mistig daarboven (dat heb je nu eenmaal in de bergen), maar niet veel later durfde de zon zich te laten zien, met als resultaat een prachtig uitzicht over de vallei.
Next up deze bijna Golden Round Trip: Fräkmüntegg. Eindelijk van onze toeristische vrienden af (dacht ik), tot een twintigkoppig Chinees koor me verwelkomde eenmaal uit de befaamde ‘Dragon Ride’. (Het zou zo de catchy naam van een pretparkattractie kunnen zijn.) Dan maar een korte hike door de dennenbossen richting onze volgende stop: Krienseregg, voordat we de laatste gondel richting Kriens opstapten.
Eindelijk, dacht ik, Zwitserse koeien spotten van mijn bucketlist te kunnen schrappen — bleken het bij nader inzien schapen te zijn. Dan maar on to the next item op mijn lijstje: Zwitserse raclette bij Fritschi.
Engelberg – tussen de witbesuikerde bergtoppen en absolute rust
‘Belgium or Germany?’ vroeg de ticketmeneer aan de balie. ‘Belgium,’ antwoord ik, waarna hij spontaan in het Antwerps begon te vertellen. Hij werkte al jaren in Zwitserland, maar had ervoor in Parijs, Tokyo en noem maar op gewoond. Een echte globetrotter dus.
Titlis konden we helaas niet beklimmen — de gondel was under construction — dus stapten we een halte vroeger uit, bij Trübsee. Een oogverblindend (letterlijk) meer, verborgen tussen de besneeuwde toppen van het Titlisgebergte. Wandelen doe je in een klein uurtje rond het meer, met de optie om halfweg te voet af te dalen richting Engelberg. Die optie kozen wij.
En terwijl ik tijdens een korte pauze mijn mandarijn tot in de perfectie kaal begon te pellen, besefte ik dat ik een plekje van ultieme rust had gevonden. Geen autolawaai, sirenes of wegenwerken op de achtergrond, maar absolute stilte. Heerlijk!
Mijn beloning voor de 800 m daling? Een stevige (veggie) carbonara tegenover het oude klooster in het dorp, om de spieren te verwarmen. En terwijl ik in mijn beste Italiaans onze ober charmeerde en de moddervette vogeltjes de tafel naast ons als landingsbaan gebruikten, keek ik terug op het parcours dat we hadden afgelegd.
Engelberg–Titlis trekt vooral in de wintermaanden veel wintersportfans, met een bescheiden 79 km aan piste. Maar ook buiten de winterseizoenen kan je er goed vertoeven: in de bergen, al snuisterend in toffe winkeltjes of met een koffie bij Engelbergs eigen roastery.
En zo zie je maar: zelfs in de herfst laat Zwitserland zich van zijn mooiste kant zien. November in Luzern vraagt niet om toeters en bellen. Het vraagt om traagheid. Om warme handen rond een beker thee. Om je ogen die even blijven hangen op een gevel of bergflank. Om onverwachte ontmoetingen, van gids Antonella tot onze Antwerpse globetrotter achter de balie. En om die kleine ontdekkingstochtjes die je alleen maakt wanneer de zomerdrukte verdwenen is. Of je nu over de Kapellbrücke wandelt, de zon door de Pilatusmist ziet breken, of je mandarijn pelt aan de oever van Trübsee: het is een plek dat je even doet vergeten dat de wereld soms te snel draait.
Belangrijkste bezienswaardigheden in Luzern
- Kapellbrücke – hét icoon van de stad, met 650 jaar geschiedenis in schilderijtjes boven je hoofd.
- Spreuerbrücke – het donkerdere, mystiekere broertje met een volledige Danse Macabre.
- Museggmauer – de middeleeuwse stadsmuur met negen torens, waarvan er enkele open zijn voor bezoekers.
- Bourbaki Panorama – een indrukwekkend 360° schilderij dat je letterlijk een andere tijd intrekt.
- Wildenmann – de eerste taverne van Luzern, vol verhalen en oude stadslegendes.
- Rathaus – het historische stadhuis met kleurrijke gevels langs de Reuss.
- De Leeuw van Luzern – het beroemde, hartverscheurende gedenkteken voor de Zwitserse garde.
- Weinmarkt & Hirschenplatz – twee charmante pleinen vol vakwerkhuizen, fonteinen en geschiedenis.
- Jesuitenkirche – de elegante barokkerk die langs het water pronkt.
Eten & drinken in Luzern
- Pastarazzi – huisgemaakte pasta’s om u tegen te zeggen.
- Fritschi – Zwitsers comfort food en raclette waar je instant gelukkig van wordt.
- Zur Werkstatt – fine dining meets workshopconcept, mét toolbox.
- BACiO della Mamma – Italiaanse smaken zoals nonna ze maakt.
- Gütsch – American Bar – een fancy drankje met misschien wel het mooiste uitzicht van Luzern.
- Rokka Café & Bar – onze cozy plek voor thee, koffie en mensenkijkplezier.
- La Vie en Rose – voor de zoete inval.
Overnachten in Luzern
The Lubo – onderdeel van Swisstainable Travel
The Lubo is een modern, zelfbedieningshotel in hartje Luzern, perfect voor wie vrijheid en comfort wil combineren. Je checkt volledig digitaal in en de locatie is ideaal als je de stad te voet wil verkennen.
Omdat The Lubo deel uitmaakt van Swisstainable Travel, draagt het actief bij aan duurzame gastvrijheid: denk aan energiezuinige oplossingen, lokale samenwerkingen en bewuste keuzes zonder in te boeten aan comfort. Ideaal voor reizigers die graag lichtvoetig door de wereld trekken.
Vervoer in Luzern
Luzern is compact, overzichtelijk en ongelooflijk wandelvriendelijk. De meeste bezienswaardigheden liggen vlak bij elkaar, waardoor je zelden het openbaar vervoer nodig hebt.
Toch biedt de stad:
- Een uitstekende busverbinding naar onder andere Kriens (Pilatus) en musea.
- Treinen die perfect op tijd rijden (uiteraard, Zwitserland 😉).
- Bootverbindingen op het Vierwoudstrekenmeer, ideaal voor uitstapjes of brunchcruises.
- De Tell-Pass: een aanrader als je meerdere dagen reist, want hiermee neem je onbeperkt treinen, boten, bussen, gondels én bergbanen in de regio.
Het weer in Luzern
In november toont Luzern zich van zijn meest wisselvallige kant. Verwacht:
- frisse temperaturen tussen 3°C en 10°C
- kans op mistige ochtenden en zonnige namiddagen
- eerste sneeuwvlokken in de hoger gelegen gebieden
- perfecte cozy-weather vibes: mutsen aan, handen in de jaszakken, en cappuccino’s die dubbel zo goed smaken
Het weer kan wispelturig zijn, dus laagjes zijn je beste vrienden.
