Albanië is meer dan maffia en bloedwraak

Het Mercedesbusje sputtert en kreunt bij elke haarspeldbocht, terwijl het van tweede naar eerste moet schakelen. De zweetdruppels rollen langs de slaap van mijn Iraanse buurvrouw en maken een vlekkerige tekening op haar gescheurde autostoel. Het stinkt in de bus.

Franse backpackers op de achterbank die zich voorbereiden voor de Balkan Trail joelen mee op het ritme van polyfonische Çifteli dat uit een veel te luide speaker schelt. De Albanese volksmuziek bezingt epische heldenverhalen en traditionele folklore, begeleid door slechts twee snaren.

Door een gat in het schaduwgordijntje zie ik twee schapen snakkend naar afkoeling. Bij elke bocht vervaagt de schim van het immense Komani-meer een beetje verder, volgens de Albanezen zelf het mooiste meer van de hele Balkan. Mijn metgezellen en ik zijn nog eens twee uur verwijderd van Valbona, de startplaats voor de mooiste wandeling van Albanië. Ik slik een Motilium en sluit mijn ogen. Reizen bestaat – ook in Albanië – vooral uit te lang onderweg zijn, wachten en een klein beetje afzien.

Een roadtrip door Albanië langs Berat, Tirana, Kruje, Shkoder, Theth en Valbona.

Komani Lake: het mooiste meer van de Balkan

Niet veel later zal ik me in Hạ Long Bay wanen. Het busje bracht ons bij het haventje waar de Berashi ferry op ons wacht. Ik denk ook terug aan mijn motortrip van Noord- naar Zuid-Vietnam. Niet enkel door de verzengende hitte, maar door het helderblauwe water en het vele afval dat je doet beseffen dat er nog veel werk aan de toerismewinkel is. Een overladen en naar verbrande benzine en rubber ruikende veerpont neemt me samen met een honderdtal andere ontdekkingsreizigers mee van Koman naar Fierze, een heerlijke tocht tussen honderden hoge rotsen. De Albanese Alpen glimmen van ongerepte trots.

Ik sluit mijn ogen opnieuw en waan me nu tussen de fjorden op weg naar Milton Sound in Nieuw-Zeeland. Een zorgeloze visser zwaait me als een bezetene toe bij het schouwspel dat zich voor zijn ogen voltrekt. Op het dek boven me gaan geruchten dat je hier beren, wolven en wilde gemzen kan zien. Een frisse Tirana helpt me met haar 4,2% door het heetst van de dag en het wildst van m’n darmen, of dat maak ik mezelf toch wijs. Reizen is ook genieten, zeker aan 80 cent per halve liter. 

• Meer info over de Komani Lake Ferry

Wandelen van Valbona naar Theth: is dit een van de mooiste hikes in Europa?

Vannacht slaap ik bij Hakim, een symbool voor de Albanese gastvrijheid. In gebrekkig Engels begroet hij mijn vriendin Anna meerdere malen. In de schaduw van tweeduizend meter hoge bergtoppen bouwde hij met blote hand een “eco-resort” in de vallei van Valbona. We beloven Hakim om de stoofpot van verse geit met feta-salade en gegrilde groenten bij zijn broer te gaan eten. 

Vanavond zal Hakim hier weer met drie gepensioneerde vrienden de nacht in schuiven, hevig discussiërend over de transfer van Lukaku, terwijl hij de achtergrondmuziek die haar naam niet waardig is, tracht te overstemmen. Ook in Valbona ontsnap je niet aan dat streepje Çifteli, of zeg gerust: dikke streep. Na een vijfde geut uit zijn fles zelfgestoken raki, beslist onze waard zijn bed af te staan aan het Franse koppel met foutieve boeking. Hakim slaapt op de plankenvloer van zijn eigen bungalow vannacht. De Albanese gastvrijheid kent ook in het hoge Noorden haar gelijke niet.

“Daar waar de betonnen baan eindigt, begint jouw avontuur”. Aan het hotel Fusha e Gjes wandel je linksaf de uitgedroogde vallei in. Beschermd met factor 50 en verzilte petje maak ik me klaar voor een zeven uur durende hike, aangemoedigd door de klokken van acht uur die de ochtend inluiden. In een zomer waar niemand nog iets van snapt, zal het in Albanië vandaag veertig graden worden. Via het dorpje Rrogam klim je omhoog met als doel de Valbonapas rood te kleuren op je Strava-account en te genieten van het 360 graden zicht op het dak van de Albanese Alpen. 

De vervloekte bergen van Valbona – Theth

Die vervloekte bergen maken in het tweede deel van de tocht, de steile klim naar de top, haar naam helemaal waar. Het is lastig klauteren waarbij je al gauw een waterrantsoeneringsplan in je hoofd opstelt. Op een uurtje van de top is het gezellig barretje met koude cola en vers bronwater een welgekomen stop. Onder toeziend oog van kranige Albanese Ghegs word je meerdere malen voorbijgestoken door behendige ezels die veel te zware backpacks, bergdorp proviand en zelfs fietsen op hun rug van Valbona naar Theth sleuren. Deze bagageservice kost je 50 euro, een gouden tip voor wie zijn grote backpack niet heeft achtergelaten in het hostel in Shkoder. Neem zelf je lunch mee tijdens de hike, want veel eetgelegenheden kom je onderweg niet tegen. 

• Hostel tip Shköder: The Wanderers’s

Op de top is het druk, maar het panorama indrukwekkender. Zoek een plekje om tot rust te komen en je hoogtevrees te overwinnen. Laat de wind je haren kietelen en maak je klaar voor de drie uur durende afdaling naar Theth. Op een uurtje stappen van de top richting Theth kom je nog een barretje met propere toiletten tegen. De wandeling van Valbona naar Theth is een mooie 18 kilometer lang en tikt aan tot een 1000-tal hoogtemeters. De spierpijn in je kuiten en quadriceps moet je er de dagen nadien wel bijnemen. Reizen is je lichaam leren kennen.

• Meer lezen over de wandeltocht van Valbona naar Theth
• Ontdek deze Albania Highlands Experience van 6 dagen

Osumi kloof: is dit mooiste canyon van Europa?

“Wij zijn vrienden vanaf nu.” Randi hamert er op dat we hem niet als gids, maar als ‘one of the gang’ beschouwen. Hij neemt ons in een gepersonaliseerde tour mee van het rustieke Berat naar de Grand Canyon van de Balkan, zo’n 50 slenterige kilometers verder, voor een onvervalst zwempartijtje een kilometer diep de kloof in. De Osumi kloof is de grootste canyon in Albanië met een lengte van 29 kilometer en de toeristen zijn hier schaars. In de nattere maanden kan je hier uitstekend raften, maar ook onder de felle zomerzon is een tocht naar Osumi een echte aanrader. Vergelijk het met de Balkan variant van de Gorges du Verdon of de Triglav kloof in Slovenië, het uitzicht blijft indrukwekkend. 

Was dit de mooiste zwempartij die ik ooit deed? Misschien wel. De uitstekende meatballs en handgesneden frietjes nadien smaakten nooit zo lekker. En ook hier kan je niet ontsnappen aan je shot raki, al leren we snel dat je dit gevaarlijk drankje in verschillende slokjes en met veel smaak moet degusteren. Reizen is proeven.

• Soms Ook Heimwee tip: Boek een gegidse dagtocht om de Osumi canyon en Berat te ontdekken

Berat bezoeken in Albanië en het beste restaurant

In Berat kijk je door duizend vensters naar de wereld. In de nacht flakkert de stad als glimwormen bij valavond. De Ottomaanse architectuur neemt je mee naar Toscane. In Berat, onder het toeziend oog van het oude kasteel, voelde ik de echte vakantie. Het leven draaft gezapig verder zoals de aanhoudende beat op een b-kantje van Bruce Springsteen. Om 7 uur verzamelen de 70-plussers zich onder een olijfboom terwijl een pop-up markt tevoorschijn komt. Ik proef een stoffig vleugje Marokkaans Agadir tijdens de ochtendwandeling door de hoofdstraat van de stad. Berat staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO, samen met het stadje Gjirokastër. Het zicht vanop het kasteel is indrukwekkend. Honderden huisjes aan de voet van de Tomori berg, geflankeerd door wijngaarden en olijven. Berat is al ruim 2400 jaar oud en heeft de Ottomaanse Turken nog weten regeren.

‘s Avonds aten we bij Lili en zijn homemade food. Lili is gekend in heel Berat voor zijn charmes, vurige glimlach en bezwete torso. Zijn vrouw, al snappen we niet helemaal hoe hij dat klaargespeeld heeft, kookt lekker, lokaal en gevarieerd. Lili’s homemade food in Berat is eigenlijk een grote tourist trap, maar van die aard dat je er toch geweest moet zijn. Ook deze avond wordt ontsmet door overvloedige raki. Lili lust wel een borrel.

Uitblazen in Kruje, het middeleeuwse dorp van Skanderberg

In 1400 en een beetje liep er een Albanese edelman door de straatjes van Kruje, een dorpje op een bergflank op een steenworp van hoofdstad Tirana. In zijn eentje kon Skanderberg meerdere malen het volledige Ottomaanse rijk te slim af zijn en tot op vandaag wordt de strateeg bewierookt met standbeelden en levende mythes. De Draak der Albanezen, what’s in a name, verloor zijn hart aan Kruje, waardoor het dorpje tot op de dag van vandaag hyper populair is bij backpackers en roadtrippers. 

Het Nationale Museum Giorgio Castriota Scanderbeg en de middeleeuwse bazaar zijn de blikvangers van de stad. Je kan hier ook voor een habbekrats een leuk villaatje huren en genieten van een verfrissende duik met zicht over de vallei. Antiek, handwerk en andere souvenirs vind je in Kruje met hopen, waardoor het dorpje een ideale laatste stop is voor je weer naar huis vliegt. 

• Slapen en zwemmen kan in Hotel Panorama, Kruje

Over Albanese gastvrijheid, bloedwraak, religie en maffia

Gastvrijheid en bloedwraak

In de aanloop naar je reis naar Albanië zul je het vaak horen. “Is dat daar niet gevaarlijk?” of “oei, past op voor de maffia he!”. Maar van iedereen die terugkeert uit het land hoor je het tegenovergestelde. De Albanezen behandelen toeristen als eregasten. Ze leven naar een code en gastvrijheid is het hoogste goed. Mensen op straat vragen spontaan of ze je kunnen helpen en Albanezen hoeven geen geld in ruil. Ze groeten je vriendelijk en ik voelde me nergens onveilig.  

Diezelfde code zweert ook bij de Kanun, of de bloedwraak. Al is dat volgens Randi eerder iets voor de geschiedenisboeken en niet voor de actualiteit. Als iemand vermoord wordt van een familie heeft die familie het recht en zelfs de plicht om de dood te wraken. Dit kan zelfs 200 jaar later en dus hoor je her en der nog wel verhalen van families die moeten vluchten naar de bergen uit schrik gevonden te worden. De waarheid zal wel in het midden liggen, of in dit geval in het Noorden van Albanië waar de bloedwraak nog wel degelijk tot de donkere tradities behoort. 

Alle religies gaan hand in hand

Wat je ook zal opvallen bij je reis door Albanië is hoe religies hand in hand gaan. Albanië is op dat vlak een voorbeeld voor de wereld. In de schaduw van de minaret van de moskee zie je een protestants kerkje. In Berat drinkt een Orthodoxe priester appelthee met een Sjiitische imam. Op de rouwplechtigheid van de slachtoffers van de aanvallen in Nice, stuurde de Albanese delegatie bij wijze van statement een baba, leider van de Bekthashi, de Islamitische imam, een priester van de Orthodoxe kerk en de Albanese Katholieke paus. Ze lopen minutenlang arm in arm, bij wijze van statement. Religie is een persoonlijke keuze en zolang je respect hebt voor een ander, ook zij die niet willen geloven, is er geen vuiltje aan de lucht. De Albanezen weten hoe het moet. 

De Albanese maffia en drugsgeld

Albanië wil graag tot de Europese Unie toetreden en is stevige stappen aan het zetten om die droom ook waar te maken. Oke, Nederland doet een beetje moeilijk omdat de Albanese weed blijkbaar goedkoper en beter is. Het is een onderwerp dat onze gids niet schuwt. Hij vertelt liever de lelijke waarheid dan een mooie leugen. In Albanië lijkt de betere middenklasse te ontbreken, ofwel kom je net rond met wat je hebt ofwel rij je in een Maserati naar je villa. Wit gewassen drugsgeld uit Engeland verstuurd om de families te ondersteunen. Het is meer waarschijnlijk dat je de maffia tegen het lijf loopt in het Londense Hackney dan in het Red Light district van Tirana. Onveilig heb ik me nooit gevoeld. Het is tijd dat we de vooroordelen van Albanië afschudden. Reizen door Albanië moet je eens gedaan hebben, maar pas op voor het troebele kraantjeswater. Reizen is je comfortzone uitbreiden, of hoe zeggen de reisbloggers dat ook alweer zo mooi?

“It may seem a vicarious glimpse of a far-off land. Yet, as with Albania, it may soon be within our reach.”

Praktische tips voor je reis naar Albanië

• Een auto met gids naar de Osumi Kloof vanuit Berat kost 40-50 euro per persoon.
• Vliegen doe je op twee uurtjes uit Brussel naar Tirana Airport.
• In de zomer wordt het bloedheet. Lange broeken zijn niet nodig. 
• De Albanese riviera kan je links laten liggen, daar is het heel erg druk en enkel interessant voor de strandgangers.
• De wegen in Albanië zijn smal, zeker in de dorpjes. Een auto verzekering is geen overbodige luxe.
• Reken al gauw een uurtje extra als je met de wagen een langere afstand wil afleggen. Er is veel verkeer.
• Bezoek het grootste zoetwatermeer in Shkodra.
• The Wanderers hostel in Shkoder geeft je Zuid-Oost Azië backpack vibes.
• Neem de watertaxi op het Komani meer voor de prachtige uitzichten.
• In Berat moet je bij Lili eten!
• In Albanië betaal je met Albanese leks, 1 lekje is 0,0082 Euro waard.
• Neem voldoende cash geld mee als je naar het Noorden van Albanië trekt. Zowel in Theth als Valbona zijn er geen bankautomaten.